DOLAR
32,3744
EURO
34,9769
ALTIN
2.326,12
BIST
9.067,45
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Bilecik
Parçalı Bulutlu
27°C
Bilecik
27°C
Parçalı Bulutlu
Cumartesi Parçalı Bulutlu
27°C
Pazar Açık
28°C
Pazartesi Az Bulutlu
29°C
Salı Az Bulutlu
19°C

TARIM BİLİMLERİ VE TEKNOLOJİLERİ FAKÜLTESİ İPEKBÖCEKCİLİĞİ YETİŞTİRİCİLİĞİ BASIN AÇIKLAMASI

İpeğe ve ipekböcekçiliğine dair en eski bilgilerin Çin kaynaklarında görüldüğü ve ipekböceği anavatanının Çin olduğu söylenmektedir. Çok kıymetli  bir dokuma maddesi olduğu anlaşılan ipek ve onun hammaddesi olan ipek kozası, uzun yıllar Çin sınırları dışına çıkamamıştır. Çin’de bu sanatın gelişmesi ülkeye hem ün hem de kazanç sağlamıştır. Çin bu serveti kaybetmemek için ipekböcekçiliğini kutsal saymıştır.

  1. ve 16. yüzyıl belgelerinde Bursa, Bilecik, Eskişehir (Sultan önü Sancağı),Alaşehir, Alanya (Alâiye), Diyarbakır, Tokat çevrelerinde ipekböcekçiliği ve ipek işlemeciliği yapıldığına dair bilgilere rastlandığından bahsedilmektedir. Günümüzde de bu yerlerin bazı bazı kesimlerinde ipekböcekçiliği faaliyeti devam etmektedir.
  2. yüzyıl sonlarına doğru Ertuğrul Sancağı kurulduğunda, sancağa bağlı Bilecik kazası genelinde 26 ipek (harir) fabrikası bulunmakta, bu fabrikaların yarısından fazlası (%61,6) Bilecik kasabasında, 5 tanesi Küplü kasabasında, 3 tanesi Lefke (Osmaneli) nahiyesinde, 2 tanesi de Söğüt nahiyesinde bulunmaktaydı.

Bulunduğu yer                        Fabrika sayısı                         Çark Sayısı

Bilecik Kasabası                               16                                           670

Küplü Kasabası                                5                                             316

Lefke (Osmaneli) Nahiyesi                3                                             152

Söğüt Nahiyesi                                 2                                              64

Toplam                                          26                                             1202

Kaynak: Hicri 1301 tarihli Hüdavendigâr Vilayet Salnamesi, Bursa, s: 418.

 

  1. yüzyıl başlarında (1909 yılı) Osmanlı Devleti’nin 44 vilayetinde ipekböceği yetiştirilmekteydi. Üretilen ipek koza miktarı 15478 ton kadardı. Bilecik vilayeti koza üretimi 3436 ton ile Bursa Vilayeti koza üretim miktarı olan 5052 tondan sonra ikinci sırada gelmekteydi (Güran, 1997: 68). Bu koza üretim miktarı ile Bilecik vilayeti koza üretimi Osmanlı Devleti’nin tamamında üretilen koza miktarının 1/5’inden fazlasını (%22,2) oluşturmaktaydı.

 

Cumhuriyet döneminde ilk olarak 1927 yılındaki yapılan sanayi sayımında Bilecik ilinde 34 adet ipekböceği işletmesi bulunmakta, bu işletmelerde 200 kişi çalışmaktaydı. İşletmeler genellikle ilçe merkezlerinde bulunmaktaydı. İşletmelerin en fazla olduğu ilçeler Bozüyük, Söğüt ve Bilecik Merkez ilçeleriydi. İpek işleme ve işçi çalıştırma kapasiteleri en fazla olan işletmeler, Söğüt ve Osmaneli ilçelerinde bulunmaktaydı. Söğüt ilçesinde 11 işletmede toplam 83 kişi, Osmaneli ilçesinde ise 3 işletmede 50 kişi çalışmaktaydı.

 

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı “2013 Yılı İpekböcekciliği Raporu” na göre 2011 yılında  dünyada en fazla yaş koza üretimi yapan ülke 661.000 ton ile Çindir. Ülkemiz ise 151 ton ile dünya yaş koza üretiminde 9.sırada yer almaktadır. Ham üretiminde de Çin 2012 yılında 126.000 ton ile dünya lideri olurken Ülkemiz 22 ton ile onuncu sırada yer almıştır.

İpek ipliği ihracatımıza baktığımızda 200 yılında  140.000 kg yaklaşık 3 milyon ABD doları iken bu rakam 2013 yılında 18.000 kg yaklaşık 445 bin ABD doları seviyesine gerilemiştir. İthalatımıza baktığımızda ise 2013 yılında 51.000 ton yaklaşık 2,2 milyon ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir.

İpek ipliği ithalatı, ülkemiz piyasası ve halı ihracatına bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Çin menşeli ipek ipliği fiyatı nedeniyle halı sektöründe çok fazla kullanılmamakta olup daha çok dokumada (fular, şal, eşarp vb.) kullanılmaktadır. Çin’den son beş yılda ülkemize yaklaşık 260 ton iplik ithal edilmiştir. Ülkemiz ipek halıcılığı her geçen gün kan kaybetmekte olup, halıcılıkla ismi özdeşleşen Hereke’de halen faaliyet gösteren firma sayısı 5’in altına düşmüştür. Ülkemizin diğer bölgelerindeki firmalar da devamlı azalmakta ayrıca mevcut firmaların da bir kısmı Ülkemiz yerine işçiliğin ucuz olduğu Çin ve Özbekistan’da halı dokutarak Ülkemize ithal etmektedir.

 

Dünyada Uygulanan Politikalar

 

Avrupa Birliği ülkelerinde üreticilere asgari 20 kg ürün elde etmek şartıyla, kutu başına 133 € doğrudan gelir desteği verilmektedir. Üreticilerin elde ettiği kozalar üzerinde kamu idarelerinde bir tedbir uygulanmamakta, kozaların kullanımında inisiyatif üreticilere bırakılmaktadır. İran’da ise devlet yaş kozayı $ 3,5’tan satın alıp daha düşük fiyattan tüketicilere satarak ipek üretimini teşvik etmektedir. Pazarın dünyada en gelişmiş olduğu Çin’de ise koza piyasada alınıp satılabilmekte olup, özel sektörün payı her geçen yıl artmaktadır. Bu ülkede yapılan ticaretin yaklaşık % 70-80’i özel sektör tarafından gerçekleştirilmektedir. Özbekistan’da ise üretilen yaş kozayı devlet satın almaktadır.

 

Türkiye’de Uygulanan Politikalar

Ülkemizde üreticilerce Kozabirliğe teslim edilen ürüne kg başına Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının Hayvancılık Desteklemeleri kapsamında destekleme ödemesi yapılmaktadır. Birlik ise her yıl kilogram başına belirlediği fiyattan ürün alımı yapmaktadır. İpekböceği yumurtaları Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Hayvancılık Desteklemeleri kapsamında üreticilere ücretsiz olarak verilmektedir. 2012 yılında; ücretsiz dağıtılan 5.576 kutu tohum için tohum üreticisi kuruluş olan Kozabirliğe 30 TL/kutu, üreticiye ise ürettiği yaş koza için 20 TL/kg olmak üzere toplam 2.841.422,00 TL destekleme ödemesi yapılmıştır.8

Üreticiler, 2002-2005 yılları arasında Devlet Fiyat İstikrar Fonundan, 2006 yılından İtibaren ise “Hayvancılığın Desteklenmesi Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname” kapsamında Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca ürün bazında desteklenmekte olup, 2012 yılı dahil Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca sektöre 14 Milyon TL destekleme ödemesi yapılmıştır.

 

Bilecik’te koza üretimi

 

Türkiye yaş koza üretiminde önemli bir yeri olan Bilecik ilinde 1970 yılı 204.000 kg. yaş koza üretilmiştir. Üretilen bu miktar 1970 yılı Türkiye yaş koza üretimi olan 1.461.500 kg’ın %13,95’ini oluşturmaktaydı. Bilecik, bu üretimiyle 1970’de Türkiye’de Bursa’dan sonra en fazla ipekböceği yetiştiren ve ipek kozası üreten il durumundaydı.1980’de ipek kozası üretimi   242.000 kg’a, 1990’da ise 489.000 kg’a yükselmiştir.1990’dan sonra Dünya piyasalarındaki olumsuzluklarla birlikte Bursa’daki birçok ipek fabrikasının kapanması, Bilecik ilinde ipek kozası üretimin azalmasına rağmen Bursa ili üretimindeki azalmanın daha fazla olması, Bilecik ilinin Türkiye koza üretimindeki önemini artırmıştır. 1992 yılında 262.000 kg. ipek kozası üretimi olan Bilecik ili, Türkiye kozası üretiminin 1/3’ünü sağlayarak  üretimde birinci sıraya yükselmiştir. Bilecik ili, ipek kozası üretiminde 1992-2001 yılına kadar birincilik ünvanını kesintisiz korumakla kalmamış, koza üretimi azalmasına rağmen 1998 Türkiye koza üretimindeki oranını %42,4’e yükseltmiştir. Türkiye’de yaş koza kg fiyatının 1998 yılında 5,2 dolar iken , 2000 yılında 3,7 dolara  düşmesi, ipek koza üretiminin azalmasını hızlandırmıştır. Hızla azalan Türkiye koza üretimi  2001 yılında 47 tona kadar düşmüştür. Aynı yıl Bilecik ili ipek kozası üretimi de 13.532 kg  düşerek en düşük seviyesine inmiştir. 2002 yılından itibaren koza üretiminde devlet desteğinin artırılması ve koza kg  fiyatının 4,7 dolara  yükselmesi Türkiye koza üretiminin 100.000 kg’a, Bilecik koza üretiminin ise 24.870 kg’a yükselmesini sağlamıştır. 2002 yılında Bilecik ili koza üretimi, bir önceki yıla göre 11.338 kg artmasına rağmen Antalya ili üretimindeki hızlı yükselişle ikinci sıraya gerilemiştir. 2003 yılında yaş koza kg fiyatındaki artışın devam ederek 6,9 dolara  yükselmesi Türkiye yaş koza üretiminin 169.000 kg’a kadar hızlı bir şekilde yükselmesini sağlarken, Bilecik ilinin yaş koza üretimi de 44.337 kg’a yükselmiştir. Bilecik ili bu üretim miktarıyla tekrar Türkiye üretiminde birinciliğe yükselmiştir. 2004 yılında Diyarbakır  ilinde yaş koza üretimi 34.949 tona ulaşarak 31.045 kg olan Bilecik ili üretimini geçmiş ve birinci sıraya yerleşmiştir. Diyarbakır ili üretiminin hızlı bir şekilde artmasının sebebi; Diyarbakır’da başta Kulp ilçesi olmak üzere kırsal alandaki insanların köyden kente göçünü ve işsizliği önlemek, ipekböcekçiliğinin yeniden canlandırmak ve alternatif gelir kaynaklarının oluşturulması amacıyla, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası’nın öncüğü, Diyarbakır Valiliği, Ticaret Borsası ve Tarım İl Müdürlüğünün işbirliği, Kozabirlik ve Ticaret Sanayi Odası’nın Avrupa Birliği hibe fonu destekleri çerçevesinde geliştirilen İpekböcekçiliği Yetiştirme Projesi’nin uygulanmasıdır. Projenin uygulanmaya başlamasıyla 2003 yılında itibaren Diyarbakır ilinde koza üretimi hızlı bir şekilde artmaya başlamıştır (Türkiye İpekböcekçiliği ve İpekçilik Milli Komitesi

  1. Yürütme Kurulu ve 1. Ulusal İpekböcekçiliği Zirvesi Raporu). Bu yıldan itibaren, ipekböcekçiği ve ipek koza üretimi sürekli artan Diyarbakır ilinde, 2011 yılındaki ipek kozası üretimi 50 bin kg’ı aşarak 52.600 kg’a ulaşmıştır. 2004 ve 2006 yılları arasında Bilecik ili Diyarbakır ilindeki hızlı üretim artışıyla 2.sıraya gerilemesine rağmen, Türkiye yaş koza üretiminin %20’sinden fazlasını

üretmekteydi. 2007’de Bilecik ilinde üretimin 15.579 kg’a düşmesi ve Antalya’da yaş koza üretiminin 28.776 kg olarak gerçekleşmesi, Bilecik ilini 3.sıraya geriletmiştir. Kozabirlik  tarafından alınan yaş koza fiyatlarının artışı üretimi teşvik etmektedir. Nitekim, 2011 yılında yaş koza fiyatları 18 TL. devlet desteği ve 5,50 TL. kozabirlik fiyatıyla  23,50 TL.’ye (yaklaşık 15 dolar)  yükselmiştir. Bir yerde sanayi tesislerinin kurulması için ulaşım ve hammaddeye yakınlık oldukça önemlidir. Bu nedenle, Kozabirlik tarafından, Kozabirlik’in merkezi olan Bursa iline yakınlığı ve Marmara Bölgesinde koza üreticilerinin Bilecik ilinde yoğunlaşması sebebiyle Eskişehir ili Mihalgazi ilçesine bağlı Mayıslar Köyünde ipek flatür (otomatik kontrollü)  tesisi kurulmuş ve 2008 yılından itibaren üretilen kozalar bu tesiste işlenmeye başlanmıştır.

 

 

Prof. Dr. İlhan DORAN

Dekan

 

Bir kutu (20000 yumurta) ipekböceği tohumu için ülkemiz şartlarında 750-800 kg dut yaprağına ihtiyaç vardır. Diğer bir deyişle 40 dut ağacı gereklidir.”

“Her kutuda 20000 yumurta vardır ve bunların 18000’inden larva alınabilir. Besleme döneminde ölenler ve küne ile atılanlar çıkarıldığında 16000 larva gelişebilir. Sonuç olarak  30 gram hesabıyla 480 kg dut yaprağına ihtiyaç vardır. Kuruyup solan ve atılan yapraklar da ilave edildiğinde 600 kg yaprak, bir kutu ipekböceğini beslemek için yeterli olmaktadır.

Kutu başına 26-30 kg arasında yaş koza elde edilebilmektedir. 1 kozadan 800-1200 mt arasında ipek ipliği, 3 kg kozadan 1 kg ipek üretilebilmektedir.

Üretim her yıl Nisan ayı ile başlayıp Mayıs ayı sonu gibi yaklaşık 35-40 gün sürmekte ve yetiştirici için kısa sürede ek bir gelir kaynağı oluşturmaktadır. Bir kutu ipekböceğinde yaklaşık 20 bin yumurta bulunmakta, yaklaşık 500-600 kilogram yaprak tüketmekte ve 30 kilogram yaş ipek kozası elde edilmektedir. Ortalama yaş koza taban alım fiyatı (2011) 22 TL/ kilogram, bu taban fiyatla 1 kutu ipekböceğinden yaklaşık 1.000 TL civarı gelir elde etmek mümkün olmaktadır. Yeni başlayan biri gerekli tüm şartları yerine getirerek bilinçli bir üretim ile  10 kutu ipekböceğine rahatlıkla bakabilmektedir. Bu da 10.000 TL gibi bir gelir demektir. İpekböceği tohumları, Bilecik Koza Birlik tarafından ücretsiz olarak dağıtılmakta ve yetiştiricinin ürettiği yaş koza birlik tarafından garantili olarak geri satın alınmaktadır. İpekböceği yetiştiriciliği için evin bir odası ayrılması ve yeterli dut yaprağı bulundurulması yeterli olmaktadır. Yetiştiricilikte kullanılan malzemelerin birçoğu herkesin evinde bulunan malzemelerden olduğundan, yetiştirme maliyeti çok düşük seviyededir.

 

Sonuç Olarak

 

Taşı mermer, toprağı seramik, yaprağı ipek olan ilimizde tarihi yeri bambaşka olan İpekböcekçiliğini yeniden canlandırmak için Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi olarak yoğun bir çalışma içeresindeyiz. Bilecik Koza Birliğinin Fakültemize ücretsiz temin ettiği 220 adet dut fidanı ile Araştırma ve Uygulama Alanımızda dut bahçesini tesis ediyoruz. Bu fidanlar yaklaşık 1,5 yıl sonra istenilen nitelikte yaprak vermeye başlayacak. Bu zaman içerisinde deneme üretimimiz başlayacaktır. Gerekli ekipmanları kurduktan sonra bu işi gelir kaynağı olarak yapmak isteyen halkımıza teorik ve uygulamalı İpekböceği Yetiştiriciliği eğitimi vereceğiz. Sertifikasını alarak üretime başlayan kursiyerlerimize danışmalık hizmeti vererek yanlarında olmaya devam edeceğiz. Önümüzdeki 5 yıl içerisinde Bilecik ilimizi hazırlayacağımız  BEBKA, TAGEM  ve  Kırsal Kalkınma Projeleri ile İpekböcekçiliği Yetiştiriciliğinde Bilecik ilimizi söz sahibi yapmayı hedefliyoruz. Konu ile ilgili Kurum ve Kuruluşlardan destek bekliyoruz.

 

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.